Advaita ( betekent letterlijk niet twee ) vedante ( de leer van ) oftewel non dualiteit is oorspronkelijk afkomstig uit de Veda s, de oude Indiase wijsheidsliteratuur en wel speciaal in het filosofische gedeelte, de Upanishads. Hierin wordt beschreven, dat de scheiding tussen subject en object, dus tussen de waarnemer en het waargenomene, vals is. Dat subject, object en het proces van waarnemen in feite een zijn. Langzaam is de afgelopen 100 jaar deze kennis naar het Westen gekomen en zijn er verschillende Nederlandse leraren die deze hier hebben verspreid. Bekend werden in eerste instantie Wolter Keers en Alexander Smit, die veel huidige leraren hebben geinspireerd en wiens grote leermeesters Sri Nisergadatta en Ramana Maharshi waren.
Tao
Er zijn grote overeenkomsten tussen Advaita en Tao. De van oorsprong Chinese leer laat in feite ook zien dat er alleen maar eenheid is en dat het denken de illusie van afscheiding creëert. Als de illusie van een Ik is weg gevallen, treedt er spontaan handelen op. Het zogenaamde Ik weet dan precies wat te doen of niet te doen, zonder dat er nog een doener is. Er is alleen maar handelen en niet handelen, zonder doener. De boeken Tao te ching en de ZhuangZi, verhalen over deze inzichten. Het denken perkt de werkelijkheid in en stopt het in kaders en hokjes. Ook taal is een manier om datgene om ons heen, een etiket te geven, handig voor het ik of ego.
Ego
Centraal in advaita staat de idee, dat het ik of het ego niet duurzaam is. Het ego is veranderlijk en heeft een beperkt zicht op de werkelijkheid. Het ego is ontstaan in de babytijd en is een werktuig om zich staande te houden in deze wereld. In die zin bewijst het de mens ook echt een dienst. Het is het verhaal van Adam en Eva, die het paradijs moeten verlaten ( je hebt als mens ook geen keuze, je moet de wereld in ) en zich bewust zijn van hun naaktheid en zich daarvoor schamen. Het denken gaat zijn plaats opeisen en zorgt voor af gescheidenheid. Na verloop van tijd wordt het ego een belemmering, omdat het steeds onrustig is en in de buitenwereld blijft zoeken naar rust en bevrediging. Als een kind ouder wordt gaat het zich steeds meer identificeren met dit ego. Op zich niet erg, maar het raakt steeds meer de verbondenheid met alles, de ervaring van niet afgescheiden zijn, kwijt.
Levensverhaal
Het ego is onverzadigbaar, is altijd op zijn hoede, is onzeker. Pas als de verkramping van een Ik is weg gevallen, is er vrijheid. Niet dat er dan geen angst of emotie meer kan zijn, maar er is geen Ik meer waar het aan vast kleeft. Non dualiteit staat dus voor niet afgescheiden zijn, voor eenheid en het zijn van een zijn. We kunnen daar iets van ervaren als we midden in de natuur zijn of een prachtig stuk muziek horen. Het ego verdwijnt dan op de achtergrond en de eenheid is hersteld. Maar daarbuiten vergeten we die ervaring meestal weer snel en identificeren we ons met het ego. Het ego zelf kan nooit die eenheid ervaren of zijn. In feite gaan we ons steeds meer identificeren met ons levensverhaal. Iedereen heeft een eigen levensverhaal; misschien heb je niet de aandacht gekregen die je als kind nodig had, misschien ben je in armoede opgegroeid, misschien was je ziek als kind, heb je als kind een ouder verloren etc etc. Het hoeft allemaal niet zo dramatisch te zijn, maar het leven van een kind is niet altijd zonder beschadigingen. Uiteindelijk moet dit verhaal een keer verwerkt worden, indien nodig met behulp van psychotherapie, maar tenslotte moet ook de identificatie met dit verhaal oplossen en doorzien worden. Het levensverhaal is het verhaal van het ego, de reis van het ego of de reis van de held zoals Joseph Campbell het noemde.
Eenheid
Als eenmaal gezien is dat er alleen maar eenheid is, betekent dat natuurlijk niet dat we ineens niet meer naar ons werk hoeven te gaan etc. Het leven gaat door, maar we weten wat we willen en moeten doen. Daarnaast gaan we gewoon naar de dokter als we ziek zijn, naar een psycholoog bij bepaalde psychische klachten. Alles kan, alleen het vindt allemaal plaats in een heel andere context. Er wordt gezien dat alles plaats vindt in datgene wat onveranderlijk is, dat je in wezen zelf bent, verbonden met alles om je heen. Er komt gewoon een dimensie bij of liever gezegd, onder het hele Ik verhaal.
Afgescheidenheid
Overal om ons heen zien we dat mensen zich juist afgescheiden voelen en vooral vanuit hun ego handelen. Overal zien we dat landen, partijen, religies etc hun eigen belangen behartigen en zich afzetten tegen de "andere" partij. En het ego probeert te krijgen waar hij/zij denkt recht op te hebben. Daarnaast worstelt iedereen met zijn "eigen" problemen, hebben we een enorme uitgebreide geestelijke gezondheidszorg en benoemen we mensen met problemen als mensen met een psychische stoornis, terwijl we natuurlijk allemaal, vanuit dat afgescheiden idee, een stoornis hebben. Dit is natuurlijk zo oud als de wereld, maar dat betekent niet dat we daar geen andere visie naast mogen zetten. En die visie is al ontzettend oud en tegelijkertijd nog heel vitaal en toe- pasbaar op de huidige tijd.